Historia Raciborza


Sredniowiecze

Gród raciborski istniał co najmniej już od XI w. Bronił przeprawy rzecznej przed Odrę na szlaku handlowym prowadzącym przez Bramę Morawską do Polski. Racibórz leżał na skrzyżowaniu wielu szlaków handlowych, m.in. z Czech i Moraw do Krakowa, na Ruś i na Śląsk. Według staropolskich podań był stolicą Kwadów, a w kronice Galla Anonima znajduje się informacja o zdobyciu w 1108 r. raciborskiego grodu przez rycerzy Bolesława Krzywoustego. W dalszych przekazach Racibórz wymienia się jako gród kasztelański, a od 1172 r. staję się stolicą księstwa z Mieszkiem I Plątonogim na tronie. Dwukrotnie w 1241 r. silny raciborski gród warowny stawiał opór Mongołom. Prawa miejskie Racibórz otrzymał w pierwszej ćwierci XIII w. (ok. 1217 r., kiedy gród został zlokalizowany na prawach flamandzkich). W dniu 17 czerwca 1299 Przemysław (książę raciborski) nadał Raciborzowi prawa miejskie według prawa magdeburskiego, na podstawie których miasto przejęło od księcia wiele jego uprawnień. XIII wiek był czasem prężnego rozwoju Raciborza, w książęcej mennicy bito pierwszą monetę z polskim napisem "Milost", a w klasztorze dominikanów Wincenty z Kielczy, autor hymnu o św. Stanisławie "Gaude Mater Polonia", zapisał w kronice pierwsze polskie zdanie – "Gorze szą nam stało". Dogodne położenie wpływało na szybki rozwój miasta i tak powstawały wielkie składy soli, odbywały się największe na Śląsku targi zboża oraz rozwinięte było rzemiosło, zwłaszcza tkactwo i sukiennictwo. W XIV w. Racibórz był jednym z najludniejszych miast na Śląsku. Wraz z rokiem 1336 skończyło się władanie Piastów, a miasto zostało przejęte przez opawskich Przemyślidów. Za ich panowania (według Norberta Miki – przed 1413 r. miasto zdołało wykupić za znaczną sumę halerzy raciborskich (srebrna moneta dwustronnie bita) dziedziczne wójtostwo[potrzebny przypis]. Zwiększyły się również kompetencje rady miejskiej, która posiadła prawo wyboru burmistrza, sprawującego władzę wykonawcza w mieście.

Nowożytność

Sukiennice W 1521 r. zmarł Walentyn Przemyślida, który nie pozostawił po sobie żadnego potomka, a Księstwo Raciborskie wróciło znów do Piastów, a mianowicie księcia opolskiego Jana II Dobrego z górnośląskiej linii Piastów. Wydał on w 1531 r. tzw. przywilej Hanuszowy. Rok 1551 przyniósł nowych władców, a byli nimi Habsburgowie, którzy objęli całą Koronę Czeską. W XVII w. przez miasto przetoczyła się fala zniszczeń za sprawą wojny trzydziestoletniej. W 1683 r. mieszczanie zgotowali gorące powitanie królowi polskiemu Janowi III Sobieskiemu, który jechał z wojskiem na Odsiecz wiedeńską. Wiek XVIII przyniósł kolejne zmiany, po wojnie prusko-austriackiej o Śląsk miasto zostało wcielone do Królestwa Pruskiego. Był to dla Raciborza okres szczególnie szybkiego rozwoju gospodarczego. W 1846 r. wybudowano linię kolejową, która dwa lata później połączyła Berlin z Wiedniem. Rozwijał się przemysł metalowy, a liczba ludności sięgnęła 39 tysięcy.